Πρόπτωση μήτρας

Η πρόπτωση μήτρας αποτελεί μία γυναικολογική πάθηση κατά την οποία η μήτρα προβάλλει μέσα στον κόλπο, εκτός δηλαδή, της φυσιολογικής της θέσης. Συμβαίνει όταν χαλαρώνουν  οι υποστηρικτικοί ιστοί και οι σύνδεσμοι οι οποίοι συγκρατούν την μήτρα μέσα στην πύελο, με επακόλουθη απώλεια συγκράτησης της μήτρας και προβολή της μέσα στον κόλπο. Ανάλογα με το ποσοστό κατά το οποίο προβάλλει η μήτρα μέσα στον κόλπο, ορίζεται και η σταδιοποίηση της πάθησης.

Υπάρχουν τρεις βαθμοί πρόπτωσης της μήτρας

• 1ου βαθμού πρόπτωση: η μήτρα προσπίπτει στο πρώτο τριτημόριο κόλπου
• 2ου βαθμού πρόπτωση: προβολή του τραχήλου στην είσοδο του κόλπου, και
• 3ου βαθμού πρόπτωση: κατά την οποία ολόκληρη η μήτρα και τμήμα του κόλπου βρίσκονται έξω από την είσοδο του κόλπου.

Αίτια που προκαλούν την πρόπτωση της μήτρας

• Εγκυμοσύνες/Τοκετός: οι πολλές εγκυμοσύνες, οι πολλοί κολπικοί/φυσιολογικοί τοκετοί, ο τραυματικός τοκετός, ο εργώδης τοκετός και ο τοκετός μεγαλόσωμου εμβρύου συμβάλλουν στην χαλάρωση του πυελικού εδάφους και κατ’ επέκταση των συνδέσμων που συγκρατούν την μήτρα.
• Προχωρημένη ηλικία: μετά την εμμηνόπαυση τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν και επειδή τα γυναικεία γεννητικά όργανα εξαρτώνται από τις ορμόνες, η πτώση των ορμονών αυτών συμβάλλει στην πρόπτωση των ενδοπυελικών οργάνων. Επίσης λόγω ηλικίας μειώνεται και η φυσική δραστηριότητα με επακόλουθο την ελάττωση του  μυϊκού τόνου και την χαλάρωση των μυών/συνδέσμων που συγκρατούν τη μήτρα.
• Συχνή και μεγάλη αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης: σε καταστάσεις όπως εργασία που απαιτεί σήκωμα βαριών αντικειμένων, χρόνια δυσκοιλιότητα, παχυσαρκία, χρόνιος και επίμονος βήχας (χρόνιες πνευμονικές παθήσεις) και άσθμα οι οποίες συμβάλουν στην πρόπτωση της μήτρας.

Video

Συμπτώματα και κλινικά σημεία στην πρόπτωση μήτρας

Σε ορισμένες περιπτώσεις, γυναίκες που πάσχουν από μικρού σταδίου πρόπτωση της μήτρας μπορεί να μην παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα. Το  στάδιο της πρόπτωσης δεν συνάδει με την ένταση των συμπτωμάτων.  Κάποιες  γυναίκες βιώνουν δυσφορία με μικρού βαθμού πρόπτωση της μήτρας και άλλες δεν ενοχλούνται αν και πάσχουν από μεγαλύτερου βαθμού πρόπτωση.

Οι περισσότερες γυναίκες αναφέρουν συνήθως ότι αισθάνονται ένα ξένο σώμα μέσα στον κόλπο, έντονο αίσθημα βάρους ή πόνου στην κάτω κοιλιακή χώρα ή συσφικτικό πόνο στον κόλπο. Όσο η μήτρα “κατεβαίνει” προς τα κάτω τόσο πιο έντονα είναι τα συμπτώματα τα οποία επιπλέκουν και άλλες περιοχές εκτός του κόλπου και αυτό διότι ασκείται πίεση, έλξη και τάση στα υπόλοιπα όργανα της πυέλου όπως η ουροδόχος κύστη και το έντερο. Τα κυριότερα συμπτώματα πρόπτωσης της μήτρας μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω:

• Αίσθημα βάρους, τάσης και πίεσης στην πυελική χώρα (στην κατώτερη περιοχή της κοιλιάς).
• Κοιλιακός/Πυελικός πόνος: Πόνος, δυσφορία και ενοχλήματα χαμηλά στην περιοχή της πυέλου τα οποία μπορεί να αντανακλούν και στο πίσω μέρος του κορμού, στην περιοχή της μέσης (στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης)
• Προβολή ιστών (μέρος των τοιχωμάτων του κόλπου) ή οργάνων (τράχηλος, ουροδόχος κύστη,μήτρα) από την είσοδο του κόλπου
• Δυσπαρέυνεια: πόνος ή δυσκολία κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής
• Δυσουρία: δυσκολία κατά την ούρηση, ακράτεια ούρων, κατακράτηση ούρων, συχνουρία, αίσθηση επιτακτικής ούρησης ή ακόμη αίσθημα μη πλήρους κένωσης της κύστης, διπλή ούρηση (ανάγκη να ουρήσει η γυναίκα συνεχόμενα 2 φορές ώστε να κενωθεί η κύστη). Επιπλέον, λόγω των δυσουρικών αυτών συμπτωμάτων, ενδέχεται να παρουσιάζονται υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις.
• Μεγαλύτερη και ασυνήθιστη έκκριση υγρών από τον κόλπο, ερεθισμός και ξηρότητα του βλεννογόνου  του κόλπου ακόμα και απώλεια αίματος από τον κόλπο (σε εξέλκωση)
• Συμπτώματα από το έντερο όπως δυσκοιλιότητα, ατελής κένωση του εντέρου.

Τα ανωτέρω συμπτώματα ενδέχεται να επιδεινώνονται  με την ορθοστασία, το περπάτημα, την επιπλέον φυσική δραστηριότητα και αυτό διότι επιδρά αρνητικά η βαρύτητα ασκώντας  περισσότερη  πίεση προς τα κάτω στους μύες και τους συνδέσμους του πυελικού εδάφους. Ύφεση των συμπτωμάτων έρχεται με την κατάκλιση.

Διάγνωση στη πρόπτωση της μήτρας

Η πρόπτωσης της μήτρας διαγιγνώσκεται  με την λεπτομερή κλινική γυναικολογική εξέταση, προκειμένου να διαπιστωθεί το είδος και ο βαθμός της πρόπτωσης. Επίσης πληροφορίες δίνει και το πλήρες ιατρικό ιστορικό, ενώ ανάλογα με τα ευρήματα της γυναικολογικής εξέτασης μπορεί να γίνουν και περεταίρω εξετάσεις για το ουροποιητικό σύστημα (ουροδυναμικός έλεγχος, γυναικολογικοί υπέρηχοι, υπέρηχοι ουροποιητικού συστήματος).

Θεραπεία στην πρόπτωση της μήτρας

Οι θεραπευτικές επιλογές εξαρτώνται από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων  και το στάδιο της χαλάρωσης, καθώς και από άλλους παράγοντες όπως για παράδειγμα η ηλικία της γυναίκας. Οι λύσεις που παρέχονται σήμερα από την επιστήμη χωρίζονται σε επεμβατικές και μη επεμβατικές.

Οι μη επεμβατικές μέθοδοι προτείνονται σε γυναίκες με ήπια μορφή πρόπτωσης ή όταν η ασθενής αδυνατεί να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για ποικίλους λόγους (π,χ επιβαρυμένη κατάσταση υγείας). Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι μη επεμβατικές μέθοδοι στοχεύουν στην αντιμετώπιση και ανακούφιση από τα συμπτώματα, ενδέχεται να βοηθήσουν στο να μην επιδεινωθεί η πρόπτωση,  αλλά δεν αποτελούν την ριζική θεραπεία. Οι μη επεμβατικές λύσεις αναφέρονται παρακάτω:

• Ασκήσεις πυελικού εδάφους: Είναι σειρά  ασκήσεων για την ενδυνάμωση των μυών της περιοχής, εμποδίζοντας έτσι την επιδείνωση της πρόπτωσης. Η φυσιοθεραπεία του πυελικού εδάφους βοηθά και στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων ακράτειας ούρων ή κοπράνων, που μπορεί να συνυπάρχουν με την πρόπτωση. Συγχρόνως προτείνεται η απώλεια σωματικού βάρους αν κρίνεται αναγκαίο, η διακοπή του καπνίσματος και η έναρξη ήπιας φυσικής δραστηριότητας αν αυτό είναι εφικτό. Δυστυχώς τα αποτελέσματα δεν είναι ικανοποιητικά.
• Κολπικοί πεσσοί: Είναι μια συσκευή η οποία μοιάζει με δακτύλιο που εισάγεται στον κόλπο και στόχο έχει την στήριξη του οργάνου που έχει υποστεί την πρόπτωση. Οι κολπικοί πεσσοί ποικίλουν σε σχήμα και μέγεθος, αποτελούν προσωρινή λύση πριν το χειρουργείο και επιβάλλεται η τακτική αλλαγή τους (ανά εξάμηνο) προκειμένου να μειώνεται ο κίνδυνος των λοιμώξεων. Προτείνονται σε γυναίκες που δεν ενδείκνυται η χειρουργική επέμβαση  όπως επίσης και σε ασθενείς προχωρημένης ηλικίας που δεν είναι σεξουαλικά ενεργές.
• Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης:  Αφορά ασθενείς που βρίσκονται στο στάδιο της εμμηνόπαυσης. Η θεραπεία με ορμονικά σκευάσματα (συνήθως κολπικές κρέμες ή υπόθετα) ενισχύει  τα τοιχώματα του κόλπου με οιστρογόνα και βοηθά στην βελτίωση της κατάστασης των ιστών που έχουν χαλαρώσει, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο τα συμπτώματα της πρόπτωσης. Δυστυχώς όμως και σε αυτή την περίπτωση δεν θεραπεύεται η πρόπτωση της μήτρας.

Όλα τα παραπάνω αφορούν ασθενείς με ελάχιστη συμπτωματολογία και γυναίκες στις οποίες για κάποιο λόγο δεν μπορεί να γίνει πιο ριζική αντιμετώπιση. Είναι σχεδόν δεδομένο ότι με την πάροδο του χρόνου έστω και αργά, θα υπάρχει μία σταθερή επιδείνωση της κατάστασης η οποία θα απαιτεί πλέον επεμβατική θεραπεία.

Η θεραπεία της πρόπτωσης της μήτρας είναι κυρίως χειρουργική. Τα τελευταία χρόνια οι χειρουργικές μέθοδοι έχουν γίνει ελάχιστα επεμβατικές (λαπαροσκοπικές, διακολπικές) και αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από τηνεμπειρία του γιατρού, ο οποίος θα ορίσει και την καταλληλότερη επέμβαση για κάθε γυναίκα εξατομικευμένα (λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους όπως ηλικία, φυσική κατάσταση, βαθμό πρόπτωσης, επιθυμία για διατήρηση γονιμότητος).

• Κλασική κολπορραφία: Στην πλειονότητα των περιστατικών  σημαντικής χαλάρωσης του κόλπου, η μήτρα και ο τράχηλος θα εξακολουθούν να προσπίπτουν ακόμη και μετά το χειρουργείο. Ο συνδετικοί ιστοί έχουν πλέον καταστραφεί και έτσι η θεραπεία αποκατάστασης της χαλάρωσης του κόλπου με την κλασική κολπορραφία είναι ανεπαρκής και οδηγεί σε επανεμφάνιση της χαλάρωσης και της πρόπτωσης. Έτσι, μία στις τρεις γυναίκες με τη σύνθετη αυτή πάθηση ξαναχειρουργείται σε μερικά χρόνια.
• Ολική υστερεκτομή (διακολπικά/διακοιλιακά): Η αφαίρεση της μήτρας είτε από τον κόλπο (κολπική υστερεκτομή), είτε με χειρουργείο από την κοιλιά (λαπαροτομία) παρουσιάζει προβλήματα καθώς οι βασικοί σύνδεσμοι στήριξης της μήτρας (εγκάρσιοι και ιερομητρικοί σύνδεσμοι)  έχουν χαλαρώσει και δεν έχουν την ικανότητα να αναπαραχθούν και έτσι ενδέχεται να υπάρξει στη συνέχεια εκ νέου πρόπτωση του κολπικού κολοβώματος. Επιπρόσθετα,  η υστερεκτομή με λαπαροτομία είναι συνήθως αρκετά αιματηρή και έχει  μακρά και δυσάρεστη περίοδο ανάρρωσης και η διακολπική προσπέλαση  προκαλεί συχνά σοβαρή διαταραχή της σεξουαλικής ζωής της ασθενούς λόγω της σμίκρυνσης του κόλπου από συμφύσεις που δημιουργούνται.
• Χρήση μη απορροφήσιμων ραμμάτων διακολπικά: αποτελούν τη μόνη ικανοποιητική λύση, παρόλο που παρουσιάζουν και αυτά τα μειονεκτήματά τους.  Η χρήση μη απορροφήσιμων ραμμάτων διακολπικά προκειμένου να στηριχθεί ο κόλπος ή η μήτρα, αν και έχει ικανοποιητικά ποσοστά επιτυχίας παρουσιάζει τα εξής προβλήματα: i)το 1/5 των ασθενών ενδέχεται να χειρουργηθεί ξανά (πιθανότατα εξαιτίας εκ νέου χαλάρωσης), ii) η τεχνική αυτή δεν αναπαράγει τη φυσιολογική ανατομία του κόλπου και δημιουργεί μετεγχειρητικά χαλάρωση του προσθίου τοιχώματος του κόλπου (κυστεοκήλη) στο 1/3 των ασθενών και iii) το 1/20 των γυναικών υποφέρει από πόνο στο γλουτό, εξαιτίας της θέσης των ραμμάτων, με αποτέλεσμα να χρειαστεί η αφαίρεσή τους.

Η χρήση πλέγματος από τον κόλπο υπήρξε αρκετά δημοφιλής πριν από λίγα χρόνια, λόγω όμως της διάνοιξης του κόλπου για την τοποθέτησή τους είχε πολύ μεγάλα ποσοστά διάβρωσης, το πλέγμα έβγαινε στον κόλπο και, καθώς είναι ξένο σώμα-συνθετικό υλικό, δημιουργούσε πόνο στη σεξουαλική επαφή, λοιμώξεις στον κόλπο, υγρά και γενικότερα δυσανεξία. Για το λόγο αυτό, τα κολπικά πλέγματα δεν συνιστώνται πλέον από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων FDA.

• Χρήση ειδικού πλέγματος ανάρτησης λαπαροσκοπικά: αποτελεί την πιο σίγουρη και ασφαλή μέθοδο αποκατάστασης πρόπτωσης της μήτρας. Για τη συγκεκριμένη τεχνική υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες και στατιστικά στοιχεία (πάνω από 40 μελέτες σε περίπου 4.000 ασθενείς) οι οποίες την χαρακτηρίζουν ασφαλή. Έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας σε πρόπτωση της μήτρας και κόλπου και σε ό,τι αφορά τον αριθμό διάβρωσης του πλέγματος παρατηρείται σε λιγότερο του ενός στα 100 περιστατικά. Ακόμη, μελέτες ικανοποίησης ασθενών δείχνουν σαφή υπεροχή της τεχνικής αυτής, καθώς και της λαπαροσκοπικής εξέλιξής της, δηλαδή της χρήσης μικρών οπών (4 οπές) διαμέτρου 0,5-1cm αντί λαπαροτομίας, έναντι των άλλων χειρουργικών τεχνικών.

Στην λαπαροσκόπηση χρησιμοποιείται μία χειρουργική κάμερα και ειδικά όργανα για την προσέγγιση και καθήλωση του κόλπου στο ιερόν οστό μέσω μικρών οπών. Είναι μια τεχνικά δύσκολη εγχείρηση, που απαιτεί εξειδικευμένη λαπαροσκοπική ομάδα και τεχνογνωσία.  Η συγκεκριμένη τεχνική παρουσιάζει ελάχιστα ποσοστά υποτροπής, άμεση αποκατάσταση και κινητοποίηση της ασθενούς μετά από ένα 24ωρο, έχει πολύ λιγότερο πόνο και απώλεια αίματος, έχει εξαιρετικά γρήγορη ανάρρωση, έχει καλό αισθητικό αποτέλεσμα.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί στη Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ του Ομίλου ΥΓΕΙΑ περίπου 200 περιστατικά (η μεγαλύτερη σειρά πανελλαδικά) λαπαροσκοπικής αποκατάστασης πρόπτωσης μήτρας και κόλπου, ακόμα και σε νεαρές γυναίκες, που είχαν την ατυχία πριν από την τέταρτη δεκαετία της ζωής τους να αντιμετωπίσουν την πάθηση αυτή. Διατηρήθηκε τόσο η μήτρα τους όσο και η γονιμότητά τους, με εξαιρετικά αποτελέσματα.